Museum Voorlinden. Martin Puryear. Ga kijken!

februari 2018

Afgelopen zaterdag was ik opnieuw in Museum Voorlinden. Daar viel ik van de ene verbazing in de andere. Ik ben niet alleen onder de indruk van het gebouw en de vaste collectie, maar ook van de tijdelijke tentoonstelling van de Amerikaanse kunstenaar Martin Puryear (1941). Dit keer raakt de grote inventiviteit van verschillende kunstenaars mij. Ook hun gave om door middel van hun werk te communiceren met het publiek: het is soms moeilijk om van de werken af te blijven. Hier volgt een impressie.

Vaste collectie
Bij Swimming Pool (2016) van Leandro Erlich raak ik in verwarring. Is het zwembad in de museumzaal echt gevuld met water? En waarom liggen er twee mensen op de bodem? De kunstenaar vindt dat zijn werk niet compleet is zonder publiek. Dat weet hij goed te trekken. Ik moet mij bedwingen om mijn hand niet in het water te steken. Als ik te horen krijg dat het zwembad een optische illusie is waarmee Erlich absurde situaties oproept, ren ik als een kind naar beneden: onder het ‘water’ bevindt zich een open ruimte waarin bezoekers droog door het ‘zwembad’ lopen of op de bodem liggen. Dat wil ik ook.

Ik ga onmiddellijk op de grond liggen en vraag een vriendin van bovenaf een foto te nemen. De trucs van Erlich zijn aanstekelijk. Zodra je begint te begrijpen wat hij beoogt wil je meedoen met het kunstwerk. Liggend op de bodem fotografeer ik op mijn beurt de vriendin die mij vanaf de rand van het zwembad fotografeert.

Martin Puryear t/m 27 mei.
Ook Martin Puryear verrast de kijker, maar op een heel andere manier. Deze beeldhouwer gebruikt hout als basis. Dat bewerkt hij met traditionele technieken die hij van ambachtslieden van over de hele wereld heeft geleerd. Puryear heeft geen haast en werkt maanden tot jaren aan een enkel object. Omdat hij het hout vaak beschildert, is moeilijk in te schatten hoe hij nu precies aan het werk is gegaan. En dat is juist wat je wilt weten. Zijn objecten werken in op de zintuigen en roepen de neiging op ze aan te raken. Dat prikkelt je fantasie en vertraagt de gang waarmee je door de zalen loop. Je wilt weten wat de kunstenaar drijft.

Een rood organisch object is vaag herkenbaar. Maar wat is het ook alweer? Als ik het naambordje – Big Phrygian – lees weet ik het. Natuurlijk, het is de Frygische muts die in het antieke Frygië wordt gedragen door de mannelijke bewoners. De oude Grieken beschouwen het kledingstuk als typerend voor barbaren. In het Romeinse rijk wordt de muts gedragen door vrijgelaten slaven en in middeleeuwse handschriften dragen ketters het op hun hoofd. Later wordt de muts gezien als teken van vrijheid en verzet, onder andere tijdens de Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog, de Franse revolutie en de onafhankelijkheid van Argentinië. De rode muts ziet er zacht en wollig uit, maar blijkt van beschilderd cederhout te zijn.

Puryear put niet alleen uit de geschiedenis. Ook vogelkunde, literatuur, filosofie en biologie inspireren hem. ‘Zijn werk zit vol met natuurhistorische, culturele en historische verwijzingen. Deze blijven echter altijd impliciet en suggestief’  (Museum Voorlinden). En zo is het.

Wil je weten hoe dit golvende object (Untitled, 2015) op onzichtbare wijze tegen de muur is bevestigd? En of het hout echt zo dun is als het lijkt? Ga dan kijken in Museum Voorlinden: Martin Puryear, t/m 27 mei.

Kathleen Nieuwenhuisen
3 februari 2018