Hannover – The (museum) place to be

mei 2018

Een impressie van mijn studiebezoek (2-5 mei 2018).

Hannover. The place to be? Zeker weten. Vergeet de oubollige Rijnreisjes, hoempapamuziek, lederhosen, XL bierpullen en steek onze oostgrens over. Daar wacht een Duitsland dat de vruchten van zijn Wirtschafstwunder in de opbloei van het culturele leven heeft gepompt. En dat zie je terug in de vele musea en moderne architectuur. Zo ook in Hannover.

Hannover is een van de grootste steden van Duitsland en barst van de kunst- en cultuurhistorische bezienswaardigheden. Alles ligt op loopafstand binnen en rond het centrum. In het gereconstrueerde Stadtmitte zie je het roemrijke verleden van deze voormalige hofstad terug: de ‘Britse’ Windsors komen er vandaan. Daar omheen liggen brandschone stads- en landschapsparken en strak geschoren baroktuinen.

Na de oorlog geeft Hannover de ruimte aan moderne kunst en architectuur. Grote internationale namen worden aangetrokken om musea, straten en gaten te vullen. Sinds 1974 springen drie kleurrijke Nana’s van Niki de Saint Phalle dartel in de lucht op de beeldenallee langs de Leine rivier.

Niet iedereen was blij met de komst van de manshoge Nana’s.  Discussies over kunst in de openbare ruimte laaiden op. Maar uiteindelijk komt het goed tussen de burgers van Hannover en De Saint Phalle. Zij ontwerpt ook de moderne reconstructie van de 17de-eeuwse schelpengrot waar de adellijke wandelaars van slot Herrenhausen ooit verkoeling zochten. Nu kun je er een rondleiding krijgen. Het slot zelf is herbouwd met geld van Volkswagen en huisvest een museum.

In 2000 wordt Niki de Saint Phalle ereburger van Hannover. Als blijk van waardering schenkt zij 300 werken aan het Sprengel Museum, waaronder de rechts afgebeelde Schädel. Meditationsraum (1990).

Het Sprengel Museum moet je gezien hebben. In 2017 roept de Internationale Vereniging van Kunstcritici (AICA) het Sprengel uit tot museum van het jaar. De jury is onder de indruk van het tentoonstellingsbeleid en de kwaliteit van de collectie moderne en hedendaagse kunst. Die groeit gestaag door gerichte aankopen, schenkingen en permanente bruiklenen die door belangrijke partners mogelijk worden gemaakt.

Honderd meter verderop ligt het Niedersächsisches Landesmuseum Hannover, het grootste rijksmuseum van Saksen. Ook hier kun je een kanon afschieten. Er is geen kip te bekennen.

De kunstcollectie is te veelomvattend voor een middag. Ik laat de archeologische, antropologische en natuurkundige afdelingen voor wat ze zijn. Met pijn in het hart sla ik de kunstschatten uit Nedersaksische kloosters over (tot 12 augustus) en stort mij op de schilderijen- en beeldencollectie. Die beslaan zes eeuwen westerse kunstgeschiedenis (1300-1900), inclusief complete middeleeuwse altaarstukken en grote namen. Het Landesmuseum bezit wereldwijd ook de belangrijkste verzameling van de Grote Drie Duitse impressionisten: Max Liebermann, Lovis Corinth en Max  Slevogt. Aan Slevogt wordt dit najaar een overzichtstentoonstelling gewijd (28. September 2018 tot 24. Februari 2019). Ga dat zien.

Maar we zijn er nog niet. Voor nog meer moderne en hedendaagse kunst moet je naar het in 1916 opgerichte Kestner Gesellschaft Hannover, de grootste Duitse kunstvereniging voor internationale, hedendaagse kunst, die getoond wordt in een bijzondere herbestemming: een voormalig zwembad aan de rand van het centrum.

De oudste en een van de grootste kunstverenigingen van Duitsland is de Kunstverein Hannover die in  1832 door burgers wordt opgericht. Elk jaar presenteren kunstenaars uit binnen- en buitenland in hartje centrum 4 tot 5 keer per jaar hun werk in wisselende tentoonstellingen.

Wie meer wil weten over Hannover zelf gaat naar het Historisches Museum Hannover , maar dat wordt op dit moment verbouwd.

Mocht je nog een uurtje over hebben, stoot dan door naar Museum August Kestner, het oudste museum van de stad. Een moderne, strakke monumentale doos (1969) omsluit het in de oorlog kapot geschoten museum als een beschermende schil. Daarbinnen is het heerlijk grasduinen in de privé collectie van August Kestner (1777-1853), de Saksische gezant in Rome, die daar ter plekke zo’n typisch negentiende-eeuwse kunstverzameling bijeen heeft gegaard: een mengeling van Egyptische, Grieks-Romeinse en middeleeuwse kunst met daarnaast modern design uit latere verzamelingen.

Hannover, the place to be? Zeker weten. Ik ga snel weer terug. Gewoon, om na 4 uur rijden ongestoord naar kunst te kunnen kijken.

Kathleen Nieuwenhuisen
Amsterdam, mei 2018.